طرح بته ای در فرش رایج ترین نگاره ایرانی _قالی سرای مهرو

از طرح‌های معروف و موفق در طرح قالی، که علاوه بر ایران در هندوستان نیز رواج دارد طرح بته ای است. اندازهٔ بته‌ها متفاوت است. گاه آنچنان بزرگ است که چند بته برای کل فرش کافی است. ولی در بیشتر موارد بته‌ها با اندازه‌های کوچک در ردیف‌های موازی در متن فرش یا در حاشیهٔ قالی دیده می‌شوند. گاهی به سبک شکسته و گاهی به سبک منحنی ترسیم می‌گردند. این طرح‌ها در فرش همدان، سنندج، کاشان ،سرآبند و قم دیده می‌شوند. معروف‌ترین طرح‌های بته‌ای عبارتند از: بته جقه یا مادر بچه، بته ترمه، بته سرآبندی، بته افشار، بته قلمکار اصفهان، بته کردستانی یا هشت پر، بته خراسان و بته میری.

در اصل اشتقاق نگاره بته‌ای، همواره اختلاف نظر بوده و هنرشناسان تعبیرهای متفاوت  درباره ریشه و منشا آن ارائه کرده‌اند. گروهی بته را مظهر رمزی شعله آتش آتشکده‌های زرتشتی دانسته اند.و گروهی آن را تمثیل بادام و گلابی دانسته .و اخیرا برخی به این نتیجه رسیده‌اند که این نقشمایه تجسم  گیاهی هندی است .و به تبع آن یقین کرده‌اند که بته جقه‌ای از هند به ایران آمده .و به صورت‌های متفاوت متحول و متداول شده است.

شواهد تاریخی بسیاری در دست است که هیچیک از این نظریه‌ها درست نیست .و تقریبا محقق است که بته در اصل سرو بوده، سروی که تارک آن از باد خم شده .و بر خلاف تصور رایج ( بیشتر به حکم فراوانی این نقشمایه در شال کشمیر) از ایران به هند رفته است.

تحول سرو بصورت نگاره بته‌ای فرآیندی است بسیار طولانی و پر پیچ و خم. که دست‌کم قابل تفکیک به دو مرحله متمایز در هنرهای قبل از اسلام و بعد از اسلام است. وجه تمایز در منزلت خاص سرو ،بعنوان درخت مقدس و یک مظهر رمزی مذهبی و نشانه‌ای نمادی از خرمی و همیشه بهاری و نیز مردانگی است .